از آنجا که انسان جزئی از طبیعت است بطور مسلم برای هر بیماری ، طبیعت گیاهان دارویی مداوای آن را عرضه کرده است. انسان هر چه به طبیعت نزدیکتر شود، سالمتر است و بیشتر عمر میکند. به همین دلیل انسان هرچه به طبیعت روی آورد و از نعمات آن بیشتر بهره میبرد، جهت درمان بیماری خود سریعتر ، بهتر و مطمئنتر درمان میشود. باید گفت که انسان تنها با داروهای شیمیایی مداوا نمیشود. همه عوامل طبیعی نقش درمان و دارو نهایتا نقش پیشگیری را در برابر بیماریها دارند. وجود گیاهان دارویی در طبیعت یکی از نعمتهای بزرگ الهی است.
تاریخچه استفاده انسان از گیاهان دارویی
سابقه درمان بیماریها با گیاهان دارویی به قدمت تاریخ زیست انسان بر روی کره زمین است. انسان به حکم تجربه ، علم و اندیشه جانوران بنا به مقتضیات خود در طول عمر حیات در کره زمین به کمک گیاهان دارویی خود را مداوا کرده و میکنند. گیاهان دارویی در باغ خدا میرویند. در دشتها ، مراتع وسیع ، جنگلها و … پیدا میشوند. بدست کسی کاشته نشده و به همت کسی هم آبیاری نشده است. هزاران سال است که بدین منوال در چرخه حیات بوده و طبیعت را آرایش میدهند.
رابطه گیاهان دارویی و بیماری
هر خاکی و هر آب و هوایی ، بستر انواع از گیاهان دارویی است. بنابراین همه چیز در همه جا نمیروید و حکمت خلقت در این است که هر جا بیماری هست، قطعا نوع گیاه دارویی آن نیز یافت میشود. از طرفی همه گیاهان داویی در یک فصل خاص نمیرویند. هنوز کسی رابطه بین شیوع بیماری در یک فصل یا یک زمان و وفور گیاهان دارویی آن فصل را جستجو نکرده است، ولی میدانیم که بسیاری از بیماریها در فصل خاص شیوع پیدا میکنند و بعضی از گیاهان دارویی شناخته شده و ناشناخته نیز در همان فصل به وفور یافت میشوند.
ترکیبات مهم گیاهان دارویی
هر ماده که در گیاهی پیدا میشود دارای نقش خاصی در گیاه میباشد. ماده میتواند در ساختمان گیاه برای انجام اعمال حیاتی بکار رفته باشد، ماده میتواند در ساختار خواص فیزیکی و شیمیایی گیاه نقش داشته باشد.
روغنهای عطری: مواد عطری ، درمان بخش تمیز کننده، ضد عفونی کننده، محرک اشتها ، هضم کننده غذا ، ضد درد ، ضد نفخ معده و روده و ضد اسپاسم عضلانی میباشند.
آلکالوئیدها: انواع مواد مخدر از جمله مرفین ، کدئین و کوکائین در شمار آلکالوئیدها هستند. هر کدام از این مواد نقش مخصوص و معین د درمان بیماریها دارند.
مواد پروتئینی: مواد پروتئینی از ترکیب اسیدهای آمینه ایجاد شدهاند نصف اسیدهای آمینه را انسان قادر به سنتز آنها نیست و باید توسط تغذیه گیاهی و جانوری وارد بدن شوند.
مواد تلخ مزه: بسیاری از گیاهان دارای مزه تلخ مزه هستند مانند کاسنی که خواص دارویی و درمانی دارد. مواد تلخ مزه غیر سمی محرک اشتها بوده و تحرک کننده بسیاری از اندامهای برای فعالیت بیشتر مانند کبد و کیسه صفرا هستند.
فلاونوئیدها: فلاونوئیدها مواد موثری هستند که عمدتا در گیاهان عالی یافت میشوند این مواد انواع سموم در بدن را خنثی میکنند.
تاننها: خاصیت ضد درد دارند، لثهها و پوست دهان را محکم و تمیز میکنند. اثر مثبت روی جدار معده و رودهها دارند.
مواد لعابدار: وظیفه این مواد این است که مایعات را به این مواد متصل میکنند. این مواد موجب کاهش کلسترول خون میشوند. گیاه پنیرک ، ختمی و بارهنگ ، غنی از مواد لعابدار هستند.
از دیگر مواد موجود در گیاهان دارویی میتوان به ویتامینها ، اسیدهای گیاهی و قندها اشاره کرد.
تهیه و تبدیل گیاهان دارویی
هر گیاهی در طبیعت دارای روند رشدی ویژه خود میباشد. خواص گیاهان در فصول ، هفتهها وقتی روز و شب متغیر است به عنوان مثال بعضی از گیاهان به هنگام صبح و بعضی به موقع عصر و شب معطر میشوند. بنابراین از نظر خواص دارویی ، زمان مناسب برداشت محصول دارای اهمیت خاصی است. قسمتهای مختلف گیاه نیز دارای اثرات متفاوت هستند.
در بسیاری از موارد ماده موثر عمدتا در برگ ، شکوفه ، ساقه ، ریشه ، بذر یا میوه است. همیشه گلها را قبل از ظهر یعن زمانی که شبنم یا رطوبت شبانه از بین رفته است جمع آوری میکنند. هنگامی که جمع آوری برگ مورد نظرات بعد از هر قبل از غروب آفتاب ، کار جمع آوری انجام میشود. بعضی از گیاهان باید در ظروف سربسته و یا در کیسه کتانی نگهداری شوند. کسانی که ذخیره سازی میکنند باید مرتبا از نمونهها بازدید کرده واز آفات و امراض احتمالی آگاه باشند.
تهیه پودر گیاهان داویی
درطول سال تهیه گیاه تر و تازه میسر نیست. لذا گیاهان جمع آوری شده را بعد از خشکیدن باید به ورت پودر درآورده وقتی حتیالمقدور در شیشههای دهان گشاد نگهداری کرد. پودر میتواند شامل اندامهای گیاهی باشد که جداگانه نگهداری میشود.
گیاهان دارویی مهم
گل سرخ ، بومادران ، الکیل کوهی ، برگ بو ، لیموترش ، وانیل ، نعنا ، فلفل سیاه ، جعفری ، میخک ، پرتقال ، هل ، کافور ، زنبق ، بابونه و گیاهان دارویی,لیست گیاهان دارویی,خواص انواع گیاه دارویی,گیاهان دارویی در طب سنتی,درمان خانگی با گیاهان دارویی,فواید گیاهان دارویی برای درمان و سلامت,گیاه دارویی,دارویی گیاهی
در ایران مجوز بستهبندی گیاهان دارویی (Medicinal Plants)اختصاصاً به واحدهای بستهبندی که دارای اجازه تأسیس از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میباشند، داده میشود. واحدهای بستهبندی مجاز، پس از گرفتن مجوز از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صرفاً میتوانند اقدام به بستهبندی آن دسته از گیاهان دارویی نمایند که نام آنها در فهرست تهیه شده توسط این وزارت موجود میباشد.
در صورتیکه در خواستی مبنی بر بستهبندی گیاهی خارج از فهرست مذکور توسط متقاضیان ارائه گردد، پس از بررسی کارشناسان اداره گیاهان دارویی و تأیید شورای بررسی و تدوین داروهای گیاهی و طبیعی ایران، نام گیاه به فهرست اضافه خواهد گردید.
در یک بستهبندی صحیح موارد زیر باید رعایت شده باشد:
نزدیک به ۲۳۰۰ گونه از گونههای گیاهی ایران در ردیف گیاهان دارویی و معطر قرار دارند. از این تعداد گونه گیاهی، ۴۵۰ گونه، جزو گیاهان دارویی به شمار میآیند و تعدادی از آنها در عطاریها به فروش میرسند اما در اثر دگرگونیهای زیستمحیطی بتدریج از تعداد این گونههای با ارزش دارویی کم میشود. در گذشته گیاهان دارویی از دامنهٔ طبیعت چیده میشد و اغلب خودرو بودند اما امروزه با فرایند صنعتی شدن، امکان تکیه به فلور طبیعی از بین رفته و شرایط رشد و کشت این گیاهان به شکل صنعتی فراهم شدهاست. در سالهای اخیر تعداد زیادی از گیاهان مورد استفاده در ایران کشت داده میشوند و برخی اقلام وارداتی هستند.
در ایران صنف عطار و سقط فروش، زیرمجموعهٔ وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران بهشمار میرود. طی چند سال اخیر به دلیل اقبال مردم به استفاده از ظرفیتهای طب سنتی، عطاری در کشور رشد بسیاری کرده است. بهگفتهٔ معاون طب سنتی وزیر بهداشت بخش عمدهای از این عطاریها مجوز فعالیت ندارند.
رئیس اداره داروهای طبیعی و مکمل وزارت بهداشت، نبود آییننامه و ضوابط در مورد کار عطاریها را مشکل اصلی این صنف اعلام کرده است.
اغلب گیاهان دارویی موجود در عطاریها به صورت خشک شده میباشد که تا رسیدن به دست مصرفکننده زمان زیادی از جمعآوری آنها گذشته است؛ به همین دلیل خواص درمانی این گیاهان به شدت کاهش یافته یا در اکثر موارد به کلی از بین رفته است.
پروانهای که برای عطاریها صادر میشود پروانهٔ فروش گیاهان دارویی است و تعهد محضری از آنها گرفته میشود که دخالت در امور پزشکی نکنند و عطاریهایی که اقدام به فروش «داروی گیاهی»[یادداشت ۱]میکنند، مرتکب تخلف میشوند.
بعضی از کشورها مانند چین و ویتنام درمانهای سنتی را در نظام بهداشت و درمان عمومی خود ادغام کردهاند.
بر اساس مقرارت جدیدی که از سال ۲۰۱۱ در اتحادیهٔ اروپا وضع شده است، تولیدکنندگان «داروهای گیاهی»(Herbal Medicines) در آینده باید ثابت کنند که محصولاتشان تحت استانداردهای بالا تهیه میشود، و در عین حال میزان مصرف دارو هم باید به شکل واضح و مشخص روی بستهٔ دارو نوشته شده باشد. مقررات جدید شامل محصولاتی مانند سرخار گل (اکینیسیا)، گل راعی (سنت جان ورت)، سنبل الطیب و گیاهان سنتی چینی و هندی میشود که مصرف گستردهای دارند.
خطر انقراض
بنابر گزارش گروه بینالمللی حفاظت باغهای گیاهشناسی، بسیاری از گیاهان دارویی به دلیل برداشت بیرویه و نابودی جنگلها در معرض خطر انقراض هستند.
طبقهبندی بر اساس اثرات
مواد شیمیایی گیاهی اثر درمانی آنها را بر حسب عملشان، در بدن انسان مشخص میکند؛ بنابراین گیاهان دارویی بر حسب شعاع عملشان در گروههای معینی طبقهبندی میشوند. همیشه یک گیاه دارویی اثری مشخص ندارد و طیف اثرات آن ممکن است زیاد یا کم شود. به این معنی که یک گیاه ممکن است در درمان چندین بیماری مؤثر باشد؛ و برعکس برای تقویت اثر درمانی آنها اغلب مخلوطی از چند گیاه تهیه میشود تا تاثیرشان چند برابر شود.
گیاهان تلخ
داروهای گیاهی هستند که روی کار معده، خصوصاً در هنگام بیاشتهایی تأثیر میگذارند، انواع مختلفی از آن را قبل از غذا مصرف میکنند از قبیل:گیاهان تلخ خالص، قنطوریون صغیر، گل سپاس (جنتیانا-کوشاد)، شبدر آبی، گیاهان تلخ معطر (مواد تلخی که همراه مواد معطر باشند) نظیر:درمنه، سنبل ختایی
گیاهان تلخ قابض:
این گیاهان در عین حال کمی قابض بوده برای زکامها و گاستریتهای سبک (پوست کندورانگو) به کار میروند.
گیاهان تلخ لعابدار:
گیاه پای خر، شاهدانه، گیاهان قابض (داروهای منقبض کننده[یادداشت ۳] این مواد روی بشره یا مخاط با تشکیل رسوبات سخت همراه با بافت پروتئینی تأثیر میگذارند. آنها آب موجود در بافتها را میگیرند و با کم و بیش خشک کردن آنها اثر ضد تورمی نیز دارند. این مواد اغلب از ترکیبات تانن هستند.
این گروه شامل مورد، گل غافث، هوفاریقون، مریم گلی، انجبار، گوش خر، گل مینا (امراض جلدی، اگزمای متورم و عفونی)، تره تیزک، سنفتیون، پوست درخت بلوط و بید، ریشهٔ بابا آدم، درخت گردو، توت روباه، هفت بند، آویشن، دم شیر و زوفا میشود.
ضد التهاب
این مواد را برای درمان زخمها و کوفتگیها(Treatment of wounds and Kvftgyha) به کار میبرند. آنها ورم را کاهش میدهند و بازسازی بافتهای آسیب دیده را (با تأثیر بر غشای مخاطی و سطح گرانولی) تسریع میکنند.
بنابراین بابونه و اکلیل کوهی جراحتها را التیام میبخشند، خزه اثر ضد تورم روی مجاری ادرار دارد و گل نرگس ضمن التیام زخمها، بیماری پوستی را درمان میکند. رزمارینوس در مصارف خارجی ضد روماتیسم و توت فرنگی برای جوش صورت مفید است.
در این جا منظور موادی هستند که اثر خوبی روی دفع گازهای معده و انقباضات دردناک و حتی تشنج عضلات شکم دارند. این مواد حساس فشار درد را کاهش داده باعث توقف رشد باکتریهایی میشوند که تخمیر ایجاد میکند. این گروه شامل داروهایی است که مواد اسپاسمولیتک
(رافع تشنج و انقباضات) دارند. گیاهانی از این قبیل عبارتند از:بابونه، انیسون، رازیانه، سرو کوهی، نعناع، مریم گلی، اکلیل کوهی، زیره و زوفا.
میوهٔ شیرین رازیانه در بسیاری از حوشاندهها که به صورت مخلوط تهیه میشوند به کار میرود. از آن ضمن خوشبو و مطبوع کردن طعم جوشاندهها به عنوان ضد نفخ بسیار مؤثر استفاده میکنند.
گیاهان معرق
گیاهانی که عمل تعرق را آسان تر مینمایند عبارتند از:گل ماهور، آقطی سیاه، بابونه، زیزفون، شاه تره، برگ انگور فرنگی، ریش بز، تره تیزک، ریشه بابا آدم، بید گیاه،
گیاهان کاهش دهندهٔ تعرق
گیاهانی که از تعرق زیاد جلوگیری میکنند عبارتند از:مریم گلی، سنبل الطیب، شابیزک (بلادون) و برای مصرف خارجی، برگ گردو و پوست درخت بلوط.
گل ماهور گلهای زردی دارد که پس از خشک کردن در ترکیب جوشاندههایی که به عنوان ضد سرفه تجویز میشوند از آن استفاده میگردد، زیرا دارای مقدار زیادی موسیلاژ یا لعاب است.
گیاهان مدر
این گیاهان ترشح ادرار را زیاد میکنند و برای ناراحتیهای مجاری مورد استفاده قرار میگیرند. آنها ضمن این که مدر هستند کمی هم حالت ضدعفونی دارند. از آنها میتوان در مواردی از قبیل ناراحتیهای کلیوی سبک، سنگ کوچک یا شن ادراری استفاده کرد. در صورتی که ناراحتی کلیوی مهم، ناراحتیهای قلبی، ورم قلبی، یا سیروز کبدی وجود داشته باشد این داروها مناسب نیستند و باید به پزشک مراجعه شود.
گیاهان دارویی از قبیل:گل آقطی سیاه، انگور روباه، سرو کوهی، مورد، پرسیاوش، هوفاریقون، لوبیای شیطان (اونونیس)، ریشهٔ جعفری.
گیاهان دارویی ایجاد خلط را تسهیل مینمایند. آنها محتوی لعلبهای گیاهی هستند که با جذب رطوبت باد کرده قسمت دیگر را مرطوب میکند و این به دلیل خاصیت جذب آب این مواد است. آنها همچنین ورم منطقهای را که قسمت ورودی نای را احاطه نموده است با تسکین سرفه، کاهش میدهند.
گل زیزفون خشک شده داروی بسیار خوبی برای سرماخوردگی است. جوشانده آن را ترجیحاً با عسل شیرین میکنند و مینوشند و داروی خوبی برای عرق کردن است. در اکثر موارد گل زیزفون معطر را که برگ آن قلبی شکل است، مصرف میکنند.
برخی از این گیاهان علاوه بر لعاب محتوی اسانسهای روغنی و ساپونین هستند. از میان این گیاهان میتوان از پنیرک، گل ماهور، ختمی و بارهنگ نام برد.
گیاهان خلط آور و قی آور
این مواد ترشح غدد مجرای تنفسی و برونشها را زیاد میکنند و به مقدار زیاد قی آورند و به مقدار کم فقط باعث ایجاد حالت تهوع میشوند؛ حالتی که از نظر پزشکی در برخی مواقع مفید است.
آلکالوئیدی به نام امتین
و ساپونینها به این گروه تعلق دارند.
طبق نسخهٔ پزشکی جوشانده ریشهٔ ایپکاکوانا(Aypka Gvana) را میتوان تهیه نمود و بدون نسخه میتوان از علف فتق، خارخر، شیرین بیان، ریشهٔ گل پامچال و گل ماهور استفاده کرد.
خلط آور محرک
این گیاهان محتوی مواد فراری هستند که از طریق دستگاه تنفسی دفع میشوند، مخاط را تحریک میکنند و عمل خلطآوری و دفع آن را آسان تر میکنند. ضمناً این مواد باعث شل شدن عضلات مجرای تنفسی که در حالت انقباض باشند نیز میشوند ضمن این که کمی نیز قدرت ضدعفونی کننده دارند. این گروه شامل گیاهان دارویی میشود که اسانسهای روغنی داشته باشند.
گیاهان دارویی که در این زمینه برای تهیه جوشانده به کار میروند عبارتند از: رازیانه، برگ نعناع و پونه
و از دیگر گیاهانی که در این زمینه مورد استفاده قرار میگیرند میتوان ختمی، گیاه پای خر (گل و برگهای آن) و دانهٔ کتان محتوی لعاب را نام برد.
گیاهان ضد سرفه
اینها در واقع گیاهان خلط آور آرام کنندهٔ سرفه هستند. در اکثر موارد از آنها به صورت مخلوط (جوشانده برای سینه درد) استفاده میکنند.
از میان گیاهان ساده نیز میتوان از ختمی، پنیرک، گیاه پای خر، بارهنگ، به دانه و شیرین(Hollyhock, mallow, plant tussilago, plantain, beans and sweet) بیان نام برد.
گلهای گیاه پای خر در اوایل بهار شکفته میشوند و برگهای آن برای تهیهٔ جوشانده همراه با دیگر گیاهان ضد سرفه به کار میرود.
گیاهان مسهل صفرا
این مواد کار تولید صفرا در سلولهای کبدی و همچنین کار دفع آن از طریق مجراهای صفراوی را تسهیل میکنند. در درمان ورم کیسه و مجراهای صفراوی و حتی علیه سنگ ریزههای کوچک کیسه صفرا در کنار داروی مؤثر پر قدرت از داروهای گیاهی نیز استفاده میشود که محتوی اسانسهای طبیعی ضد تشنج مجراهای صفراوی و ضد عفونی کنندههای سبک و ضد تورم هم هستند.
از میان داروهای گیاهی میتوان از:برگ بولدو، زنجبیل شامی، گندنای کوهی و ریوند نام برد.
و از میان گیاهان غیر طبی از: مامیران، گل قاصد، پوست درختچهٔ زرشک، آویشن معمولی و بومادران نام میبریم.
گیاهان ملین و مسهل
مسهلها کار تخلیه روده را تسریع مینمایند. دانه و برگهای سنای اسکندریه، ریشهٔ شیرین بیان، ریشه ریوند از این دسته هستند.
گیاهانی نظیر بومادران، فاشرای سفید، نیلوفر و کتان از گروه غیر طبی این دسته هستند.
گیاهان مقوی قلب
این گروه شامل گلوکوزیدهای گیاهی است که اثر تقریبی روی کار قلب دارند. این مواد آهنگ کار قلب را تسریع میکنند. دفع آب به عنوان اثر جنبی مصرف این مواد شناخته شده است. در این گروه میتوان از گل انگشتانه، آدونیس، گراتیول و خربق سیاه (هلبور سیاه) نام برد.
ضد آسم
گیاهانی که محتوی آنها برای مبتلایان به تشنجات ریوی همراه با آسم مفید است، عبارتند از:شابیزک (بلادون)، تاتوره.
برگها و مواد محرکهٔ گل انگشتانه ارغوانی از مهمترین و بهترین مواد برای تقویت قلب شناخته شده است و تنها پزشک پس از این که بیمار را به طور دقیق معاینه نمود میتواند آن را تجویز و مقدار مصرف آن را مشخص کند.
مواد آرامبخش
این مواد آرام کننده در موارد عصبی بودن، ضعف اعصاب و تغییرات رفتاری در سیستم اعصاب مرکزی (بیماری ضعف اعصاب) مصرف میشود. در مقایسه با داروهای شیمیایی، این مواد اثر بسیار آرامتر و ملایم تری از خود نشان میدهند. از گیاهان آرامبخش میتوان از سنبل الطیب، گل ساعتی، رازک و خلنگ نام برد.
ضد تصلب شرائن
این گروه تأثیر مثبتی روی قسمتهای آسیب دیده سیستم گردش خون خصوصاً در زمان پیری یا در صورت داشتن تغذیه ناصحیح مانند مصرف بیش از حد چربی، نداشتن فعالیت کافی و شرایط بحرانی از خود بر جای میگذارد.
کلسترول که روی دیواره وریدها رسوب نموده آنها را آهکی و سخت میکند، اثر نامناسبی روی قسمتهای آسیب دیده دارد که ایجاد کنندهٔ ترومبوز و فشار خون بالا نیز میتواند باشد. در این حالت داروهای گیاهی که سرشار از روتین و ویتامین ث هستند میتوانند سودمند باشند. در این گروه نیز از سیر، سرخ ولیک (گل و برگ هایشان)، عرق گل سرخ، تلخ بیان ژاپنی (سوفورا) و دارواش میتوان نام برد.
سرخ ولیک اغلب به عنوان داروی ضد فشار خون مصرف میشود. گل و حتی شاخههای برگدار، یا خود برگها را به تنهایی یا همراه میوهٔ این گیاه جمعآوری میکنند.
ضد فشار خون
این گیاهان روی فشار خون بالا (ناراحتیهای سیستم تنظیم کننده) تأثیر میگذارند. درمان این بیماری شامل رژیم غذایی و داروهای مناسب آن است. در مرحلهٔ آغاز بیماری فشار خون میتوان از مسکن و پایین آورندههای فشار خون نظیر سنبل الطیب، یولاف، سیر، اکلیل الملک، سرخ ولیک و رازک استفاده کرد.
گیاهان معطر
عبارتند از گیاهانی که برای بهتر کردن مزه و عطر داروها به کار برده میشوند و دارای اثر ضدعفونی کننده نیز هستند؛ نظیر مریم گلی، بابونه رومی، اسطوخودوس و اکلیل کوهی (مصرف داخلی یا خارجی).
ضد انگل
گیاهانی که علیه انگلهای روده به کار میروند عبارتند از:سرخس نر، غازیاغی، هویج، پیاز، شاه تره، انار، زبان در قفا (گیاه)، کدو.
ضد دیابت
از این گیاهان به عنوان کمک درمانی در درمان دیابت (که به معنی تولید کم انسولین در لوزالمعده است) استفاده میگردد. انسولینهای گیاهی (گلوکوکنینها) که موثرترین صورت آنها به شکل عصارههای اسیدی است، در گیاهانی نظیر:حلبوب، لوبیا، مورد صحرایی قرمز و گیاه بابا آدم وجود دارند. گیاهان تلخ مانند قنطوریون صغیر، گل سپاس (جنتیانا) و درمنه نیز مفید هستند.
امراض زنانه
این گیاهان التهاب ماهیچههای صاف در باسن کوچک (رحم، مجاری ادراری) و دردهای عادت ماهانه را کاهش میدهند. برخی از این مواد روی رحم خصوصاً در زمان بارداری (خونریزی رحم پس از زایمان یا سقط جنین یا تورم) به عنوان درمان عمومی تحریک کننده تحت نظر دقیق پزشک اثرات سودمندی دارند.
این مواد عبارتند از:آلکالوئیدهای زنگ، کیسه کشیش، سیاه دانه، فلفل آبی، پتانسیل، سداب، هوفاریقون. مواد شیرآور که ترشح شیر را تحریک میکنند در گیاهانی نظیر حلبوب (نوعی گل شبیه گل مینا)، رازیانه، انیسون سبز، و شنبلیله(Fennel, green anise and fenugreek) یافت میشوند.
ضد استفراغ
گیاهانی که باعث تسکین حرکات دودی شدید و زیاد از حد معده میشوند در این گروه قرار دارند. گیاهان سرشار از تانن (به خاطر اسید تانیک موجود در آنها) و زغال گیاهی، پوست بلوط و همچنین ترکیبات محتوی لعاب نظیر دانههای یولاف، جوشاندهٔ جو و آب برنج موثرند.
برای کودکان از هویج، سیب رنده شده (پکتین) پس از قهوهای شدن آن، انجبار، بلوط، گل محمدی، مریم گلی، مورد و توت فرنگی استفاده میکنند.
ضد تومور
این گیاهان محتوی مواد ضد توموری (غده) هستند. گیاهانی نظیر دارواش، نیلوفر آبی و خصوصاً نیلوفر مناطق حاره و آلکالوئیدهای پروانش دارای این مواد هستند.